9. Transparent
9.10 Jak projektować, aby być skutecznym/skuteczną? → odpowiada Jakub de Barbaro
Dobrze jest projektować z odpowiedzialnością. Tymczasem w trosce o samą skuteczność projektanci bagatelizują swoją rolę w tworzeniu porządków kulturowych, społecznych i politycznych, zrzucając ciężar odpowiedzialności na zleceniodawców.
Dobrze jest projektować, patrząc w przyszłość. Rzut oka na historię wizualnych form oporu wskazuje, że w wyścigu o efektywność przewagę zyskiwały nie te, które negowały zastany porządek, lecz te, które proponowały nowy. Dość wymiennie używamy sformułowań „protest” i „demonstracja”, ale sprzeciw miałby większe szanse poderwać serca i umysły, gdyby w parze z nim demonstrowana była konkretna propozycja. Transparentom „Precz z...” brakuje perspektyw, które widać w transparentach „Naprzód…”. Przekreślony znak partii rządzącej zamiast osłabić, wzmacnia ją, bo podtrzymuje w naszych umysłach jej obecność, trudną do odrobaczenia.
Dobrze jest projektować, nie oglądając się na innych. Z manifestacji znamy transparenty, ulotki, skandowane hasła i pieśni buntu, a przecież zestaw narzędzi jest o wiele większy. Aktywiści Yes Men stawiali fikcyjne strony internetowe i podszywali się pod oponentów, udzielając wywiadów telewizyjnych. Guerrilla Girls do arsenału plakatów, infografik i billboardów dodały happeningi, wykłady, spotkania „zagłuszanie kultury” i uczestnictwo w wystawach. Sufrażystki wybijały hasło „Votes For Women” na kolportowanych jednopensówkach. Robotnicy Przemysłowi Świata zjednoczyli się wokół prostego gestu zaciśniętej pięści. Pussy Riot zarejestrowały swój koncert punkowy w Soborze Chrystusa Zbawiciela w Moskwie, a nagrania użyły w teledysku Virgin Mary, Put Putin Away. Wiosną 2020 roku Konsorcjum Praktyk Postartystycznych w ramach rekonstrukcji pracy „List” Tadeusza Kantora dostarczyło pod Sejm wielki transparent z napisem „Żyć nie, umierać”. Twórzmy własne narzędzia, szukajmy nowych estetyk i eksplorujmy nieodkryte pola oporu.