4. Krajobraz
4.9 Skażony krajobraz
To pojęcie będące tytułem książki Martina Pollacka. Odnosi się do miejsc, w których w trakcie drugiej wojny światowej odbywały się masowe mordy. Ciała zabitych ludzi palono lub zakopywano, a na tym miejscu sadzono las lub przeciwnie – las wycinano, a ziemię orano. Europa Środkowa jest pełna nieoznaczonych cmentarzy, masowych grobów – krajobraz powojenny przekształcił się, zatarł po nich ślady. Nierzadko świadomość, jak bardzo jest „skażony” swoją historią, istnieje tylko w pamięci najstarszych mieszkańców. W tej perspektywie to, co naturalne i na pierwszy rzut oka neutralne lub wręcz urokliwe – pagórek, las, pole, staw – staje się także społeczne i domaga się pracy z niełatwą pamięcią.